Metre: hexameter.
De Remoris quibus impeditus in sacri ministerii munuere capessendo…ad Reverendiss. in Christo Patrem Georgium Archiepiscopum Andreapolitanum, Scotiae Primatem
[p291]
De Remoris quibus impeditus in sacri ministerii munuere capessendo (licet saepius facto periculo) hactenus cunctabundus fuit, ad Reverendiss. in Christo Patrem Georgiū[m] Archiepiscopum Andreapolitanum, Scotiae Primatem.
O multis venerande mihi dignissime Praesul
nominibus, qui fortunam virtutibus amplam
antevenis, cui divini est uberrima vena
ingenii, quem nos sacra de sede tonantem
suspicimus; tanta mentes dulcedine captas
afficis, & bibulas sermonibus allicis aures.
Si succisivis forsan civilia tractes
temporibus, Regni proceres, summique Senatus
nomina magna patres, humilique ex plebe Quirites
attoniti expectant, arrectisque auribus astant:
mellitis donec sermonibus ora resolvas,
obscura & patrii pandas aenigmata juris.
Sive bonos trepidare vetas, seu fulmine pravos
supplicii terres, acer rigidusque satellos
iustitiae; non unda maris decumana profundi
mente quatit solidâ, non vasti fabrica mundi
dissiliens coget justum mutare tenorem.
Cum primum alluxit virtutis flamma coruscae,
quantis invidiae fuit obsita, & obruta fumis?
Sed postquam emicuit, ventisque agitata refulsit,
dispulit invisas claro splendore tenebras:
non secus ac Titan aequò cum distat utroque
cardine, vel nullus vel parvas conficit umbras.
Et Sol ut medio quando est altissimus axe
cogitur, atq[ue] jabar minimum glomeratur in orbē[m]:
sic tu fortunae stans intra limina magnae,
commissas dextrè & presse moderaris habenas.
Ut doctus fidicen citharae non dissona rumpit
fila suae, sed jam tendit, jam tenta remittit,
artificique manu strepitum facit edere dulcem;
discordes animos fratrum non viribus urges,
non premis, at patiente animo, linguaeque catenis
[p292]
mollibus attentos trahis in tua vota ministros.
Pessimus Imperii custos metus; altus apum rex
non œstro, sola sed majestate verendus.
Cum tu tantarum solus sub pondere rerum
strenuus invigiles, spartam quam nactus opimam
virtute illustres, sacrique incommoda cœtus
legibus emendes, magno sub Atlante Britanni
alter ut Alcides sustentans atria regni;
certe odiosus ego nimiumque videbor ineptus,
si tua futilibus consumam tempora nugis.
Saepè tuam forsan subit admiratio mentem,
non dedignatus modicam perpendere sortem,
a te pendentis teque unicè amantis amici,
quod semper taceam: digitoque silentia signem,
Harpocrates veluti Pharius; vel rana Seriphi;
aetolae similis, quam non stridere, cicadae,
fama refert; vel cui vocem lupus acer ademit.
Dicat nasutus quivis, me cuspide linguae
indomitae obliquum feriens; doctrina renati
pythagorae tantum quinos occlusit in annos
vocis iter calidis, linguaeque procacis ephœbis;
tu tria Iustra files; magno molimine saxum
plusquam Sisyphium volvens, in pulvere perfers
grammatico ingratae fastidia lenta palestrae.
Non aliter stulti comites prudentis Ulyssei
obliti patriae, & loti dulcedine capti,
donec dux Ithacus stimulis, & verbere saevo
navibus in pandis assueta coëgit obire
munia; Circaeo certè medicata veneno
pocula traxisti: cantuque allectus amœno
Syrenum veluti scopulis illisus adhaeres.
Ast alii, queis forte domi tam curta suppellex,
praepetibus nixi pennis, & publica famae
tympana pulsantes, caput inter nubila condunt.
Si vacat, & jubeas Praesul reverende, chorique
gloria Pierii, rationem ignobilis otî,
et nimium obscurae causas expromere vitae;
obsequar, &, longa verborum ambage remotâ,
summa legam carptim tantùm fastigia rerum.
[p293]
Tempora uti, & tardas queritur procedere luces
pupillus, quem dura coquit tutoris iniqui
improbitas; gaudetque statas transcendere metas
decursis primi spatiis acclivibus aevi;
sic atri soles, infaustaque penè videntur
tempora, quae gressum impediunt, animumque morantur,
ne scandam in sacram studio servente cathedram.
Sed pater aeternus, qui nutu & numine cuncta
dirigit, invitum ferme, & nil tale scientem
inclusit ludo hoc, hac in statione locavit.
Expecto (& vitam modo non pertaesus anhelo)
dum claustra avellat, strictique repagula solvat
carceris, atque dato jubeat prorumpere signo.
Sed quoties populi provincia sacra docendi
infirmis onerosa humeris, cui viribus usus
atque opus Herculeis, animum subit; horreo totus.
Scilicet emunctam ferit & mihi personat aurem
vox delapsa polo: Officiis quis idoneus istis?
Exclamat, qui divini torrentibus undis
eloquii, crassis hominum cooperta tenebris
pectora, & aversas à lucis origine mentes
egit in obsequium fidei, gentesque rebelles
stravit humi, vastum statuitque trophaea per orbē[m].
1
nonne is, qui Pharii primus de gente tyranni
asseruit populum, duro sub fasce gementem,
causatus linguae vitium detrectat; & optat
excutere impositum toto conamine munus?
Quid vates? sancto quamvis agitante calerent
flamine, & haurirent caelestis semina mentis,
quidnam illis animi? quoties praesentia summi
numinis affulsit, vixdum toleranda ministris
caelitibus; quoties liquidas horrenda per auras
vox sonuit, per quam propriis emota fatiscit
sedibus, & penitis tellus fremit ima cavernis:
diriguere comae, consternatique timore
luxatis torpor subduxit robora nervis?
Ergo egone audebo miserandus homunico, & oris
impuri, manibus contingere sacra profanis?
[p294]
Quem mala tot cingunt, & surdo verbere caedunt:
quot Zephyro spicae, Borea turbantur avenae.
Spirabunt alii compressis sollibus auras,
et tumidis timidas percellent vocibus aures,
queis sermo exundat rapido vehementior amne,
et fidens omnes audacia laxat habenas.
Sed quibus hi gaudere solent, ego rusticus illis
dotibus erubeo; pudor inficit ora, timorque
anxius est animo res imperiosa pusillo
praeterea assiduae rodunt mihi pectora curae;
non secus as scopulos pelagi cavat unda marinos:
aut charta à tineis corrumpitur alba malignis:
et ligna occultâ vitiata teredine marcent.
Non tamen haec cura est, (rerum Pater optime, testē[m]
te voco, qui tacitis scrutaris viscera flammis;)
ut mihi Taenareis surgat domus ampla columnis,
aurataeque trabes, variisque aulaea figuris
marmoreo demissa solo; aut Ephyreia vasa,
signaque sublatas ornent ad sydera moles:
non ut progrediens loca publica, compita, fana,
concelebrem magna stipatus plebe clientum,
neve ut Sidonio vestis mihi fulgeat ostro,
non ut divitiae, fulvique immensa metalli
copia munita frustra suspiret in arca:
et quae praeterea dulci medicata veneno
perstringunt animos vano splendore misellos.
Est mihi congesti jam post tria lustra peculî
portio, tantorum pretium non grande laborum,
defraudans genium parsi, (nam vera profari
quid vetat?) atq[ue] meo memet modulo ac pede mē[n]sus,
agnosco studium, & patriam, Deus Optime, curam;
non rebus nimium vis lascivire secundis;
nec prorsum adversis vitam traducere ventis.
Unde ergo uruntur redivivis pectora curis?
Partim naturae vitio, quam insurgere contra
difficile est, clavis ita fixa trabalibus haeret
nescia mutari, dextram nisi maximus author
porrigat; & laesam miranda corrigat arte.
Nocte dieque etiam pectus mihi pungit, & angit
[p295]
spes hominum, certe meritis indebita nostris:
cujus ut augurium ne vana illudat imago,
saepè ferire caput, digitosque arrodere morsos
cogor; & in varias animum distingere partes.
Da veniam fasso, nimioque ignosce timori,
qui vegetas animi vires enervat; iterque
obstruit haerentis linguaeque intercipit usum.
Iam vigor erectae mentis rubigine laesus
torpet, ut inculti marcent sine vomere campi;
et vena ingenii quondam fœcunda benigni
arida facta situ squalet; sanguisque juventae
deservens circum praecordia frigida languet.
denique non quovis è ligno fingitur Hermes:
nec cuivis sacram contingit adire Corinthum.
Si centum linguae, si vox adamantina detur;
non possem remoras comprendere versibus omnes.
His causis velut in puteum demersa profundum
mens hebet; & gravibus languet depressa catenis.
Ista renidentem fuscant mihi nubila vultum;
non secus ac spissas Coro glomerante procellas
sol latet; haec faciunt parmamq[ue] hastamq[ue] trementē[m]
abjicere; atque loco dare terga inhonesta relicto.
Spinarum hanc segetem, Deus alme, evelle feraci
cordis agro, atq[ue] herbas curva preme falce nocē[n]tes;
ut Verbi gravidis crescant genialia fulcis
semina, nos plenoque beet bona copia cornu;
et tua congestae distendant horrea fruges.
Non equidem austeros animi detrecto sapores;
namque semel succis os cum vitiatur amaris,
dulce magis tenero tum mel solet esse palato.
Tu vanas moles & propugnacula mentis
diruis, humani tabulataque laxa cerebri
disjicis; ut discant à te pendere, tibique
tanti operis solidam soli transcribere laudem.
Ergo licet curis, crucibusque hinc inde fatiger;
et circumveniar trepidi terroribus Orci;
obfirmabo animum; manans nam fonte perenni
gratia restituet defectis robora membris.
Marcorem ingenii, viresque agnosco pusilli
[p296]
corporis, ast aegrae praebet solatia menti
summe pater, nullo bonitas tua limite clausa.
Si quis purpurei pretiosa volumnia byssi,
non gemmas, rutilum nec habet quod conferat aurum,
pelles atque pilos non dedignare caprinos.
Christe, aequaeva patri proles, qui lurida mortis
spicula fregisti, missoque Acheronte superbo
sub juga, versutae fudisti virus Echidnae;
ardentes praetende faces, & lumine puro
caligantem aciem & mihi lumina caeca reclude,
miranda ut videam sacrae mysteria legis.
Da vires animumque mihi, vestigia lustro
dum tua, qui dux es, qui semita, & ultima meta.
Et tu sacrorum Antistes dignissime nostris
dexter ades cœptis, tendat modo vela favoris
aura tui, ut fragilem, Domino spirante, tuisque
auspiciis, tuta solvi à statione carinam,
sic duce te facili sindam freta pervia puppe,
et tandem optatis advertam lintea terris.
