Metre: hexameter.
In Clarissimum Dominum Gualterum Scotum D. Balcleuchiae Tividaliae Satrapen, cohortiumque apud Belgas Scoticarum Dictatorem, & c.
[p296]
In Clariβimum Dominum Gualterum Scotum D. Balcleuchiae Tividaliae Satrapen, cohortiumque apud Belgas Scoticarum Dictatorem, & c.
Si mihi Musarum Princeps & praeses Apollo,
immerita emeritis redimiret tempora sertis;
si daret ingenuis tantum libata Poetis
mellea nectareis stillantia flumina rivis;
Balcleuchias laurus, & pectora nescia vinci
admirans canerem: sed non satis ardua montis
virginei momenta jubent desistere cœpto;
cui neque vel Phœbus par est, licet edita saxi
culmina sollicitet bifidi, facilesque Camœnae
conscribant numeros Phœbo dictante sonoros.
Tu mihi Phœbus eris flos illibate, Deorum
progenies, Scythicum Clario qui rore Gradivum
diluis, & lauris hederam victricibus ambis,
pierias impelle rotas, tenuisque cicutae
Assla animam, rerum mihi panditur ordo tuarum,
et laudam Oceanus, tendat modo vela favoris
[p297]
aura tui, placidis advertam lintea terris.
Rerum opifex mundi dispensans fila caduci,
qui terram imperio, nutu qui temperat astra,
et secat in varias vivacia semina partes,
volvit & immensi sinuosa volumnia fati,
perpaucis dedit humana de stirpe creatis
omnigenis gaudere bonis. Cui robur in armis
corporis & laudi est moles spectanda torosi:
huic salit in laevae sacrum nil parte mamillae.
Contra ubi membrorum series accommoda formae,
gratia destituit corpus, mens enthea lucem
exerit, ut plumbum magnes qui dividit album.
Illos aura levis turbae popularis in altum
tollit, & in fœdam rursus proturbat abyssum.
Hunc rigor, hunc pietas, hunc alti stemmatis ordo
ornat, & aeternis inscribit nomina fastis.
Longè alia est tua sors; nam quae divisa beatos
reddunt, congeriem virtus tua cogit in unum.
Non aliter longo manantia flumina tractu,
mille per anfractus, & culta novalia, tandem
communem vasti maris exonerantur in alveum.
Aspice cunctantem jam primo in limine Musam,
an priscos proavorum atavos, insignia dicat
nomina, formosas statuas & facta sonoro
pectine percurrat, quorum si mascula virtus
non possit seris famam transcribere saeclis,
sufficeret talem nobis genuisse nepotem.
Qui quanquam emineat titulis generosus avitis,
magnanimis est major avis. Symmetria constans,
membrorumq[ue] modus, pulchrisque affusa labellis
gratia, majestas (qualem nec fama Catoni
nec tribuit Curiis aetas longaeva severis)
et decor, humanae transcendunt culmina formae.
Quem nō[n] somnus iners frangit, nec marcida luxu
otia, nec crudae rabies infanda saginae,
contra, ferre famem, & longas producere noctes
sub Iove, Sarmaticas suetus tolerare pruinas,
et ferre aestivos Cancri sub sydere Soles.
Ille etiam gelidi perpessus flamina Cauri,
[p298]
Alpinasque nives, per inhospita tesque, remotas
intrepidus veteris Latii penetravit in oras.
Italides stupuere nurus, proceresque superbi
mirantur, cupidos plebs pascit in hospite visus.
Intonsos sylvarum aditus, aspretaque testor
invia, & humentes gelidis cum fontibus umbras:
te quoque turritas Taevi qui prospicis arces,
vosque Caledoniis horrentia saxa pruinis,
pastorum an festas referatis ad aethera voces,
dum canit invicti laudes & facta patroni
Tityrus, agrestem meditatus arundine Musam.
Aspice ut indigenae per devia rura Napaeae,
Najades & fusis per eburnea colla capillis
saltent; & socias ducant de more choreas.
Pan etiam Nymphae, veterumque oblitus amorum,
qui primus liquida calamos compingere cera
instituit, rauca laudes decantat avena.
Quem circum Satyri, & sylvestria numina Fauni
dant motus incompositos, & carmina dicunt.
Singula complecti haud possem, nō[n] si mihi Phœbus
frigida multifidis succendat pectora taedis.
Nonne oculis invicte Heros ea noctis imago
haeret, ubi cupiens laudem pro luce pacisci
mœnia Carleli, & munitas milite turres
aggrederis; caesisque altae custodibus arcis
fixisti mediam victricia signa per urbem?
Tempus erat, quo prima quies animantibus aegris
imminet, & victis Morpheus obrepit ocellis:
hortaris socios, animis ultricibus imas
obfirmare sores, cœptoque instare labori.
Ipse inter primos, stridentia limina duro
robore perfringis, postesque à cardine vellis.
Quis laudem illius noctis, quis fata loquendo,
aut possit tantos numeris aequare labores?
Laude vel hac patriam officio tibi jungis, amicos
obsequio, & rara linquis virtute furentis
invidiae fines. nam quis livescere possit
luxuriare solum, & splendescere lumine caelum?
Ardua res non est, grassanti his artibus artes
[p299]
tollere humo; pennaque leves volitare per auras
praepete; qui pressa sortem consultus utramque
castigat trutina. mens nuncquam elata secundis
intumuit rebus: contra si dira tonaret
fortunae alternantis hyems, non languida cessit,
sed stetit adversus subitas immota procellas.
Et quanquam aurifluas Hermi non curet arenas,
aegra nec insanis tendat praecordia votis;
sollicitis numerat digitis momenta caduci
temporis, & refugas dispensat callidus horas.
Sic vitae pars nulla perit, quodcunque diurnis
abscindit curis, addit de nocte Camœnis:
Aonidum suetus sacros haurire liquores;
et placidas summo Musas deducere Pindo.
dogmata non illum fallunt arcana renati
pythagorae; aut docti sacraria pura Lycaei;
vel quicquid claris Academia sanxit Athenis.
Materiae pereuntis opes, & semina fluxa
aemula naturae lustrat mens dia; statasque
expendit causas; jungens humentia siccis,
frigida componens calidis, & mollia duris,
cur tempestates anni non irrita servent
tempora, cur stabilis tellus, cur nabilis unda,
cur ignis tremulis fastigia conserit astris.
Inquirit quae norma boni, quis finis honesti;
quam validè insanis obsistat vivida virtus
prodigiis scelerum, quae vis innata superbas
affectûm furias saevumque coerceat aestum.
Nauta velut primum fortes ad pectora remos
applicat, & tremulis verrit vada caerula palmis;
hinc locat in summo fluitantia carbasa malo;
discit & antennis velum subnectere longis:
post varios casus & mille pericula, tandem
aggreditur totam clavo torquere carinam:
non aliter postquam rerum documenta dedisses
multa domi, externas ultro invitaris ad oras
magnae Heros; major (tulerint si fata) futurus.
Belgia terra potens armis animisque superba
te legit; & summis rerum praeponit habenis.
[p300]
Macte novis titulis, tantosque invictus honores
suscipe, majorum tantum praeludia laudam.
Ecce peregrinum miles suspirat amorem,
plebsque sibi immotam spondet te vindice sortem.
Pugnantes equitum turmas, peditumque cohortes,
et qui canitiem galea pressere serveram;
et totum egerunt tensis sub pellibus aevum;
cedentes spatiis assurgentesque videbis.
Aspice, fulmineum properat tibi Lemnius ensem
mulciber; & gemmis capulum distinguit Eois.
Ætnaeo nudi sudant Cyclopes in antro;
vulnificum curvo versantes forcipe ferrum.
Electrum, rivisque fluunt stagnantibus aera,
Martia dum patulum cassis sinuatur in orbem,
ignivomum ejectans crista rutilante nitorem.
Quanta mali moles trepidos demerget Iberos?
Quas pœnas Hispane dabis? qui mascula frontis
fulmina ferre nequis raucaeque tonitrua vocis,
imbellem meditare fugam, vel supplice vultu
ante tubam sacris Domini fige oscula plantis.
Si semel horrificum succendant classica Martem,
protinus obtorto patieris vincula collo.
Et natis largâ requiem mercede paciscens
Belgia sollicitas suspenso pectore curas
excute, pasce greges; tauros submitte, situque
squalentes exerce agros, namque omnibus unus
excubat, & vigili disponit singula sensu.
Quem non Ionii moles decumana profundi,
non amor aut odium, aut vasti fabrica mundi
diffiliens coget justum mutare tenorem.
Tu contra fac nulla dies, fortunave tanti
arguat indignam studio mentisque patroni.
Deliciae, rarumque decus tibi contigit aevi.
Omnibus opponas unum, quos Graecia mendax
venditat, aut crebis Roma imperiosa triumphis.
